het traject “START UP JONGEREN”: een “full option”-pakket

Tessa Kieboom, Kathleen Venderickx, Johan Decock en Martine Hendrickx

Binnen Exentra ervaren we al vele jaren dat ouders om heel uiteenlopende redenen bezorgd zijn over de ontwikkeling van hun hoogbegaafde zoon of dochter. Ze willen gewoon net als alle ouders dat hun kind gelukkig wordt, dat het sociaal een fijn leven kan leiden en dat het zijn schoolloopbaan met succes kan afronden. Toch zien we vaak dat ouders hier angstig voor zijn en zich heel wat zorgen maken.
Welke zorgen zijn dat zoal:
• Bij heel wat ouders neemt de angst al van in de lagere school gaandeweg toe omdat ze merken dat hun kind met weinig inspanning mooie resultaten behaalt. Studeren hoeft niet te gebeuren en de tips die in de klas gegeven worden, worden niet of nauwelijks toegepast.
• Andere ouders maken zich dan weer grote zorgen omdat het potentieel van hun kind zich niet verzilvert in schoolresultaten. Deze blijven vaak ondermaats en ouders ervaren hun kind daardoor als lui en ongeïnteresseerd.
• Nog andere ouders zien hun kind net heel veel en gedetailleerd studeren, waardoor zeer mooie resultaten neergezet worden, met als veel voorkomende keerzijden: faalangst, zorgen, nauwelijks nog vrije tijd en veel stress
• Sommige ouders zijn ongerust over het sociaal functioneren van hun kind en voelen dat hun kind zich anders voelt dan leeftijdsgenoten. Ze zien dat hun kind heel wat moeilijkheden ervaart om sociale contacten te leggen en vrienden te maken.

Voor de jongeren zelf is het ook niet altijd makkelijk. Wat kunnen zij ervaren?
• Bij mindere resultaten geven ouders vaak aan meer te verwachten zowel op vlak van punten als qua inspanning, maar zelf weet de jongere vaak helemaal niet hoe dit aan te pakken of stelt zich de vraag of zij/hij het wel juist doet. Onzekerheid speelt dus ook bij de jongere zelf.
• Zelfs zij die prima resultaten behalen, zijn ongerust of ervaren stress omdat ze dit niveau graag willen behouden. Hoge punten horen bij het imago van deze jongere en verwachtingen zijn dus hoog gespannen.
• Andere jongeren willen graag vrienden of weten niet hoe vriendschappen te onderhouden waardoor ze zich alleen en vaak ook onbegrepen voelen.
• Tot slot zijn er ook heel wat jongeren die uitdaging missen op de middelbare school. Daardoor verliezen ze hun motivatie en bouwen ze weerstand op tegen het schoollopen.

Alle zorgen zijn het gevolg van het feit dat deze jongeren van moeder natuur een sterk ontwikkelingspotentieel hebben meegekregen. Je zou kunnen zeggen dat ze met een Ferrari rijden. Het is niet omdat je een auto hebt met een sterke motor dat je ook weet hoe je die moet besturen. Dat moet je lèren. Op de gaspedaal duwen kan angstaanjagend zijn waardoor je die maar liever loslaat. Door (verkeerdelijk) te hard op te trekken kan je slippen waardoor je er voor kiest om de auto maar aan de kant te laten staan.
Met een sterk ontwikkelingspotentieel is dat niet anders. Om een sterk potentieel tot ontwikkeling te brengen, moet je de tijd nemen om het te laten groeien en te leren hoe je het moet gebruiken. Het vraagt inzicht en oefening en dit zowel op het vlak van schools presteren alsook in een ruime sociale context.
Wil je jongeren met hun snelle denkmotor leren omgaan, kunnen heel wat valkuilen op hun pad komen. Deze valkuilen of embodio’s(1) zijn meestal onzichtbaar en verraderlijk. Ze moeten dan ook in kaart gebracht worden en systematisch aangepakt. Op die manier kunnen jongeren hun ontwikkelingspotentieel laten groeien waardoor ze er meer en meer plezier aan beleven en gelukkig zijn.

Een aantal concrete voorbeelden maken dit duidelijk. Als je er als kind van droomt om arts te worden maar je durft geen fouten te maken, dan is de kans klein dat je je droom zal kunnen waarmaken. Als je graag Latijn wil studeren maar je hebt niet begrepen dat Latijnse woorden leren tijd kan kosten, dan zal je er snel de brui aan geven. Het zal ook niet bij Latijn blijven want op termijn loop je tegen dezelfde valkuilen aan voor Frans en wiskunde. Als je je onbegrepen voelt of je hebt geen zicht op wie je zelf bent, dan zal het moeilijk zijn om kwalitatieve contacten te leggen en vriendschappen uit te bouwen.

Het is dus met andere woorden noodzakelijk om de meest voorkomende valkuilen van een sterke denkmotor te overwinnen, wetende dat ze heel verschillend kunnen zijn van jongere tot jongere:
• de angst om fouten te maken en te kunnen mislukken;
• de keuze voor het makkelijkere omdat meer uitdaging minder comfortabel voelt;
• het feit zichzelf als norm te stellen en dus per definitie hoge resultaten te verwachten. Als dit niet lukt, bestempelt de jongere zichzelf al snel als loser en gaat het zelfbeeld onmiddellijk naar beneden (zeker wanneer de resultaten in de lagere school wel prima waren);
• het ervaren van negatieve emotie en frustratie die gepaard gaan met tegenvallende resultaten waardoor de jongere liever stopt met studeren dan wel een bijkomende inspanning te leveren;
• de moeite die de jongere heeft met sociale omgang en het gevoel anders te zijn;
• het gebrek aan tools en dus niet weten hoe studeren (soms ook meer efficiënt en minder tijdrovend) aan te pakken.
Als je als ouder een of meerdere van deze valkuilen opmerkt en je kind weet niet hoe hiermee om te gaan (wordt onzeker of wijst hulp af of doet alsof er niets aan de hand is) dan is het nodig dat je kind zijn snelle denkmotor leert gebruiken. Daarbij is het ook van belang dat je als ouder leert wat jouw rol is en wat je beter niet dan wel doet.

Met Start Up Jongeren hebben we de bedoeling om jongeren te leren hoe ze hun sterk ontwikkelingspotentieel moeten bedienen. Hoe vaak heb je dat als ouder al niet zelf geprobeerd? Hoe vaak heb je al niet gezegd dat je kind dingen anders moet doen (meer en grondiger studeren, meer tijd steken in schoolwerk, de lat wat hoger leggen of net lager voor sommigen, …)? Telkens opnieuw heb je gemerkt dat je goede bedoelingen en wijze raad niet worden opgepikt. Frustratie en conflict is verzekerd bij alle partijen.
De reden waarom dit telkens opnieuw gebeurt, is omdat je kind de verantwoordelijkheid voor verandering niet zelf opneemt. Bovendien gelooft je kind niet dat je wel eens gelijk zou kunnen hebben, het heeft het gevoel dat je hem/haar overschat of dat je hem/haar niet begrijpt.
De eerste stap is dus dat de jongere zèlf moet willen. Hij moet daarbij het vertrouwen hebben er te kunnen aan beginnen. Uit onze jarenlange expertise met sterke en hoogbegaafde jongeren weten we dat deze jongeren pas verantwoordelijkheid opnemen als ze weten waarom. Daarom moeten ze inzicht krijgen in wat er daadwerkelijk gaande is. Je kan met andere woorden niet aan de slag als ze zelf niet beslissen om verandering te willen inzetten. Daarvoor moet hun ‘knop op aan’ staan. Ondertussen hebben we geleerd wat nodig is om die bewuste knop aan te zetten. Ze hebben nood aan herkenning, moeten samen met anderen kunnen ervaren dat wat er aan de hand is de normaalste zaak van de wereld is, ook als je slim bent. Ze moeten inzicht krijgen in hun brein, hun zijn en in de valkuilen die het gebruik van hun potentieel in de weg kunnen staan.
In deze Start Up Jongeren werken we zowel met de jongere alsook met de ouders. We gaan dus met beide partijen aan de slag.

Ons Start Up programma bestaat uit volgende stappen:
1. Bij de inschrijving voor dit programma krijg je toegang tot ons online opleidingsplatform. Hier vind je zoon of dochter heel wat informatie over wat gaande is, wordt hij/zij aangezet om na te denken of hulp nodig is en zo ja voor welke zorgen of moeilijkheden dan precies.
2. Na de inschrijving nemen we contact met je op om een live start up gesprek met je kind en jou als ouder te plannen binnen de 4 tot 6 weken. Dit individueel start up gesprek is bedoeld om met de verkregen inzichten tijdens de start up module samen met jou als ouder en met je zoon of dochter – eens de knop op aan staat – de nodige vervolgstappen te zetten en te bekijken waar verdere ondersteuning wenselijk is. Het is nodig dat tegen de tijd dat dit gesprek plaatsvindt je kind natuurlijk de start up module gevolgd heeft.
3. Er worden vier live sessies in groep voorzien waarvoor je kind meteen bij de inschrijving voor dit programma uitgenodigd zal worden. Een eerste sessie is een herkenningssessie waarbij het de bedoeling is om, vertrekkende vanuit de gevolgde start up online modules, met andere jongeren die dit programma doorlopen contact te hebben, ervaringen uit te wisselen en (bij) te leren van elkaar. Hoogbegaafde jongeren hebben een sterk ontwikkelingspotentieel maar hebben dikwijls moeite om dit potentieel te ontwikkelen. Daar is mentale sterkte voor nodig. Het is net de ontwikkeling van mentale sterkte en de valkuilen die daarbij komen kijken, die in de meeste situaties te lang aan het toeval worden overgelaten. Daarom zijn twee sessies in een gymzaal voorzien bij Johan Decock, turncoach bij jonge topsporters. Niet met de bedoeling dat de deelnemende jongeren echte sporters moeten zijn of worden. Wel omdat we doorheen de jaren geleerd hebben dat mentale sterkte ervaren in de sport voor een transfer kan zorgen naar een schoolse context. Dat willen we de deelnemende jongeren aan den lijve laten ondervinden. Tot slot is er een laatste groepssessie waarbij ervaringen met studeren onder de loep worden genomen en daarbij tips en trics zullen gedeeld worden om hier ook verder mee aan de slag te kunnen gaan.
4. We willen in dit programma niet alleen de jongeren meenemen, ook jij als ouder hebt een grote impact op het groeiproces van je kind. Daarom is onze online ouderopleiding Talentgericht Opvoeden eveneens opgenomen in dit programma. Deze opleiding is bedoeld om je als ouder de nodige inzichten en het juiste referentiekader mee te geven zodat je een duidelijk beeld krijgt van de opvoedingsaanpak die je zoon of dochter nodig heeft. Als alle partijen de neuzen in dezelfde richting kunnen zetten, kunnen ze samen meer bereiken en de vereiste verandering inzetten.
5. Van bij de inschrijving nemen we eveneens contact met je op om een oudergesprek (zonder aanwezigheid van je zoon of dochter) in te plannen. Dit oudergesprek zal doorgaan na een tweetal maanden (na de start van het programma) om te bekijken welke vragen of zorgen je (nog) hebt en hoe deze verder aangepakt of begeleid kunnen worden. Het is altijd fijn dat je tegen die tijd als ouder de online ouderopleiding helemaal hebt gevolgd .
6. Naast het doorlopen van de volledige Start Up kan je kind op ons onlineplatform nog veel meer informatie vinden. Zo kan het meteen ook doorschakelen naar meer specifieke modules die een antwoord geven op de problemen die het ervaart. Op die manier kan er nog meer informatie verkregen worden en worden nog meer inzichten en tips gedeeld.
7. Tot slot is één individueel opvolggesprek samen met je kind voorzien na het volgen van een specifieke module die werd afgesproken tijdens het start up gesprek.

Samenvattend vind je hierbij wat de Start Up Jongeren als doel stelt voor je zoon of dochter:
• een juist beeld hebben van zijn/haar functioneren;
• inzicht verwerven in de eigen valkuilen of embodio’s;
• de impact van hoogbegaafdheid kunnen plaatsen op zijn/haar functioneren tussen leeftijdsgenoten;
• een beeld kunnen vormen van zijn/haar eigenheid aangaande het leveren van prestaties;
• zicht hebben op de link tussen studeren en hoogbegaafdheid;
• de ‘knop op aan’ zetten om gaandeweg zelf verantwoordelijkheid op te pakken in het leren ontwikkelen van zijn/haar potentieel;
• de noodzaak aan de lijve ervaren van mentale sterkte die nodig is om potentieel te kunnen gebruiken.

Start Up Jongeren vergeet ook jou als ouder niet. De groei van je kind tot een gelukkige volwassene is voor jou een hele uitdaging waarin je als ouder een cruciale rol speelt. Als ouder ben je namelijk de belangrijkste supporter in het groeiproces van je zoon of dochter. Daarom neemt Start Up Jongeren jou ook als ouder mee en informeert je over:
• de ‘groene bril’ om naar het sterk ontwikkelingspotentieel van je kind te kijken;
• specifieke kenmerken van hoogbegaafde jongeren zodat je inzicht verkrijgt in het functioneren van je kind;
• opvoedingstips die handig zijn bij discussies, ongelukkig gedrag en de zorgen die deze jongeren zich vaak maken;
• inzicht in de valkuilen of embodio’s(1)bij het ontwikkelen van de snelle denkmotor van je kind;
• de aandachtspunten die nodig zijn voor de groei van het potentieel van je zoon of dochter en dit zowel op school, thuis als in de hobby’s.

VOOR WIE: leerlingen van het eerste tot het zesde middelbaar en studenten in het hoger onderwijs

INVESTERING: De totale investering in de online modules met bijhorend individueel start up gesprek + oudergesprek + 4 groepssessies + individueel opvolggesprek na één specifieke module omvat een eenmalige betaling van 995€ + maandelijks 30€ lidmaatschap online platform gedurende een jaar dat nadien maandelijks opzegbaar is.

PRAKTISCH: de ONLINE opleidingen worden meteen open gezet bij inschrijving. Voor het eerste LIVE start up gesprek krijgt u een voorstel doorgestuurd via mail. Bedoeling is wel dat de jongere dan het online START UP gedeelte al bekeken heeft. Concreet zal dit dus na 3 tot 5 weken na inschrijving zijn. Het opvolggesprek na de specifieke module wordt in onderling overleg bepaald. Ook voor het oudergesprek krijgt u een voorstel via mail toegestuurd. Hier wordt verondersteld dat de ouderopleiding “Talentgericht Opvoeden” bekeken werd. Dit zal dus na ca. 2 maand zijn. De sessies in GROEP vinden resp. plaats op Exentra (te Antwerpen) en in een sporthal nabij Mechelen. De data vindt u op de website (bij “Agenda”). Omdat dit groepssessies zijn, is het voor ons niet mogelijk om met deze data te schuiven (wat met een individueel moment meer mogelijk is).

[1] Embodio is afkomstig van het Griekse εμπόδιο (empódio) en betekent hindernis of barrière.